Samotność w macierzyństwie – samotna, choć nie sama

Macierzyństwo w naturalny sposób wymaga poświęcenia, ale nie powinno oznaczać całkowitej rezygnacji z własnych potrzeb, marzeń i ambicji. Niestety, w wielu domach kobiety stają się jedynymi osobami odpowiedzialnymi za dzieci i prowadzenie gospodarstwa domowego, mimo że teoretycznie mają obok siebie partnera. Samotność w macierzyństwie to sytuacja, w której matka formalnie nie jest sama, ale emocjonalnie i życiowo czuje się całkowicie opuszczona.

Brak wsparcia ze strony męża czy partnera, który ogranicza swoją rolę do pracy zawodowej i marginalnego uczestnictwa w życiu rodzinnym, sprawia, że kobieta zostaje zamknięta w swojej roli, pozbawiona jakiejkolwiek przestrzeni dla siebie. Brak pomocy ze strony rodziców, teściów czy przyjaciół tylko pogłębia to poczucie izolacji. Życie kręci się wokół dzieci, obowiązków domowych i ciągłego funkcjonowania „dla innych”, ale nigdy dla siebie. Jakie konsekwencje niesie samotność w macierzyństwie, jakie są jej przyczyny i jak można próbować sobie z nią radzić?

Kiedy matka czuje się osamotniona w rodzinie?

Samotność w macierzyństwie nie zawsze oznacza fizyczną samotność. Może występować wtedy, gdy:

• Partner ogranicza swoją obecność do minimum – jest w domu, ale nie angażuje się w wychowanie dzieci ani obowiązki domowe.
• Wolny czas spędza głównie z głową w telefonie lub na oglądaniu telewizji, graniu na konsoli czy komputerze, zamiast budować więzi z rodziną.
• Nie wykazuje zainteresowania tym, co dzieje się w życiu jego żony czy dzieci – nie pyta, nie rozmawia, nie angażuje się emocjonalnie.
• Uważa, że praca zawodowa w pełni zwalnia go z odpowiedzialności za dom i dzieci, a jego rola kończy się na zapewnieniu finansowego bytu.
• Matka nie ma bliskich osób, które mogłyby pomóc – nie ma wsparcia od rodziców, teściów czy przyjaciół.
• Kobieta nie pracuje, nie ma przestrzeni na naukę nowych rzeczy, rozwój osobisty, czy czas dla siebie.

Taka sytuacja często prowadzi do poczucia frustracji, wyczerpania psychicznego i emocjonalnego wypalenia. Brak równowagi w podziale obowiązków oraz brak wsparcia partnera może prowadzić do głębokiego kryzysu emocjonalnego.

Psychologiczne skutki samotności w macierzyństwie

Według badań przeprowadzonych przez Uniwersytet SWPS, wiele kobiet, które są izolowane emocjonalnie w swoich rodzinach, doświadcza objawów przewlekłego stresu i stanów depresyjnych.

Do najczęstszych skutków samotności w macierzyństwie należą:

• Wypalenie emocjonalne – ciągłe funkcjonowanie pod presją bez jakiegokolwiek odpoczynku prowadzi do wyczerpania.
• Depresja i stany lękowe – kobiety czują się nie tylko przemęczone, ale też bezwartościowe, co może prowadzić do poważnych zaburzeń nastroju.
• Zaniedbanie własnych potrzeb – kobieta przestaje dbać o siebie, swoje pasje i rozwój, bo nie widzi sensu i nie ma na to przestrzeni.
• Poczucie niesprawiedliwości i żalu – frustracja wobec partnera i otoczenia, które nie dostrzega jej poświęcenia, narasta, prowadząc do wewnętrznego konfliktu i wycofania się z relacji.
• Problemy w związku – samotność w małżeństwie sprawia, że kobieta zaczyna czuć się coraz bardziej obco w relacji. Często pojawia się przekonanie, że „już nic ich nie łączy poza dziećmi”.

Bardzo często echa takich potrzeb wybrzmiewają na forach i grupach na social media. Kobiety osamotnione w macierzyństwie, w różnym wieku wspierają się nawzajem i choć takie społeczności niosą wiele wsparcia i chwilowego ukojenia, niestety nie rozwiązują trwale problemu.

Dlaczego partnerzy się nie angażują?

Mężczyźni, opisani wyżej, widzą swój wkład w rodzinę jedynie jako zapewnienie finansowego bytu. Społeczne schematy często wciąż utrwalają podział, w którym kobieta „naturalnie” zajmuje się dziećmi i domem, a mężczyzna zarabia pieniądze. Niektórzy mężczyźni po prostu nie zdają sobie sprawy z tego, jak bardzo ich partnerka czuje się osamotniona i przytłoczona. Inni, nawet jeśli to widzą, nie potrafią przełamać własnych nawyków i przekonań. Czasem brak zaangażowania wynika z wychowania – jeśli mężczyzna sam wychowywał się w domu, gdzie ojciec nie zajmował się dziećmi, może nie mieć wypracowanego modelu aktywnego rodzicielstwa.

Jak radzić sobie z samotnością w macierzyństwie?

Samotność w macierzyństwie to stan, który może wydawać się bez wyjścia. Gdy kobieta czuje się przytłoczona obowiązkami domowymi, a jej partner, mimo że fizycznie obecny, nie angażuje się w codzienne życie rodziny, frustracja i zmęczenie narastają. Brak realnego wsparcia sprawia, że matka stopniowo rezygnuje z własnych potrzeb, przestaje dbać o relacje społeczne i zamyka się w swojej roli. Jednak istnieją sposoby, by przerwać to błędne koło.  Oto kilka strategii, które mogą pomóc w radzeniu sobie z samotnością w macierzyństwie.

Rozmowa z partnerem

Choć to może być trudne, warto otwarcie powiedzieć o swoich uczuciach i oczekiwaniach. Zamiast oskarżeń typu „Ty nigdy nie pomagasz!”, lepiej mówić o swoich emocjach: Czuję się bardzo przytłoczona, bo wszystko jest na mojej głowie. Potrzebuję Twojego wsparcia. Czasami partner nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo jego brak zaangażowania wpływa na relację i życie domowe. Ważne jest, aby jasno określić, jakie konkretne zmiany mogłyby poprawić sytuację – czy to przejęcie niektórych obowiązków, spędzanie więcej czasu z dziećmi czy większa otwartość na rozmowy o codziennych wyzwaniach.

Aktywny tata

Niektórzy mężczyźni unikają angażowania się w wychowanie dzieci, bo nie wiedzą, jak to robić lub czują, że „lepiej się na tym nie znają”. Zachęć partnera do stopniowego włączania się w życie rodzinne, np. poprzez:

• Ustalanie konkretnych obowiązków – np. codzienne usypianie dziecka, organizowanie wspólnych zabaw czy przygotowywanie posiłków.
• Delegowanie prostych, ale istotnych zadań – np. pomoc w odrabianiu lekcji, wyjścia na spacery czy kąpiele dziecka.
• Dopuszczanie go do decyzji dotyczących dzieci – wiele kobiet bierze na siebie całą odpowiedzialność za planowanie i organizację życia rodzinnego, co sprawia, że partner nie czuje się potrzebny w tej roli.
• Pokaż mu, jak się bawić – doradź partnerowi, co lubią robić wasze dzieci, jak spędzają czas, co im sprawia przyjemność. Mężczyzna, który dotąd nie miał interakcji ze swoimi dziećmi, może zwyczajnie nie wiedzieć, jak się do tego zabrać. Zainicjuj kilka razy wspólną, rodzinną zabawę lub grę, żeby ojciec, mógł nauczyć się – jak czerpać przyjemność ze spędzania czasu ze swoimi dziećmi.

Wsparcie na zewnątrz

Brak przyjaciół i rodziny może utrudniać macierzyństwo, ale nie oznacza, że nie można znaleźć wsparcia gdzie indziej. Jeśli odczuwasz samotność w macierzyństwie, że potrzebujesz pomocy i dobrego słowa, poszukaj w pierwszej kolejności grup wsparcia dla mam – zarówno tych lokalnych, jak i internetowych, np.:

• Fundacja Rodzic w Mieście, Fundacja Jestem Mamą, Fun dacja Mama na Huśtawce, itp.
• Grupy wsparcia na Facebooku, takie jak Mama i Dziecko ciąża i macierzyństwo, Mama Lama offtopowo, Mamą być Macierzyństwo bez tabu, Ciąża/macierzyństwo – tylko kobiety – pytania, odpowiedzi i wzajemne wsparcie, itp.

Czas dla siebie

Terapia indywidualna lub małżeńska

Jeśli samotność w macierzyństwie prowadzi Cię do depresji lub kryzysu w związku, nie trać czasu i skorzystaj z pomocy specjalisty. W Polsce darmowe wsparcie psychologiczne można uzyskać m.in. w:

• Ośrodkach Interwencji Kryzysowej – www.oik.org.pl
• fundacjach, np. Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM – www.razem-fundacja.org
• Poradniach psychologicznych NFZ – www.nfz.gov.pl

Samotność w macierzyństwie może dotykać kobiety, które teoretycznie mają wsparcie partnera, ale w rzeczywistości są pozostawione same sobie. Brak zaangażowania męża w życie rodzinne, poczucie izolacji i brak czasu dla siebie prowadzą do frustracji, wypalenia i problemów w związku. Najważniejsze jest uświadomienie sobie, że to nie jest „normalny” stan i że każda kobieta ma prawo do wsparcia, czasu dla siebie i pełnowartościowego życia poza macierzyństwem. Komunikuj swój stan i swoje potrzeby, zaangażuj partnera i szukaj wsparcia w społeczności oraz specjalistach.