Poród to jeden z najważniejszych momentów w życiu kobiety, ale wiąże się także z ogromnym wysiłkiem fizycznym i możliwością wystąpienia komplikacji. W przeszłości nacięcie krocza, czyli epizjotomia, było standardową praktyką podczas porodu naturalnego. Współcześnie coraz rzadziej stosuje się ten zabieg, ponieważ badania pokazują, że nie zawsze jest on konieczny. Jednak w pewnych sytuacjach może pomóc uniknąć poważniejszych obrażeń i przyspieszyć narodziny dziecka. Jak wygląda nacięcie krocza podczas porodu? W jakich przypadkach jest stosowane i jakie mogą być jego konsekwencje? Odpowiadamy na najważniejsze pytania związane z tym zabiegiem.
Co to jest nacięcie krocza i dlaczego się je wykonuje?
Nacięcie krocza to chirurgiczne przecięcie tkanki znajdującej się między pochwą a odbytem (tzw. perineum) w celu poszerzenia kanału rodnego i ułatwienia porodu. Procedura ta ma na celu zmniejszenie ryzyka niekontrolowanego pęknięcia tkanek, które mogłoby sięgać odbytu i prowadzić do poważniejszych powikłań. Wbrew wcześniejszym przekonaniom, rutynowe wykonywanie epizjotomii nie zmniejsza ryzyka powikłań poporodowych, dlatego obecnie stosuje się ją tylko w określonych przypadkach.
Eksperci zalecają nacięcie krocza jedynie w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko poważniejszych obrażeń lub zagrożenie dla dziecka. Takie sytuacje to m.in.:
- Dystocja barkowa – gdy ramiona dziecka utkną w kanale rodnym.
- Zaburzenia tętna płodu – wskazujące na konieczność szybkiego zakończenia porodu.
- Wykorzystanie narzędzi porodowych – np. próżnociągu lub kleszczy.
- Wydłużony drugi etap porodu – gdy kobieta nie jest już w stanie efektywnie przeć.
- Duża masa dziecka – gdy lekarz obawia się, że tkanki krocza nie będą wystarczająco elastyczne.
Niektóre kobiety są bardziej narażone na konieczność nacięcia krocza, zwłaszcza jeśli rodzą po raz pierwszy lub mają blizny po wcześniejszych urazach w okolicy krocza.
Jak wygląda nacięcie krocza podczas porodu?
Kiedy lekarz podejmuje decyzję o nacięciu krocza, zabieg przeprowadza się zazwyczaj w fazie, gdy główka dziecka zaczyna się wyłaniać. Jeśli pacjentka ma już podane znieczulenie zewnątrzoponowe, nie odczuwa bólu w trakcie cięcia. W przeciwnym razie lekarz podaje miejscowy środek znieczulający przed wykonaniem nacięcia.
Nacięcie wykonuje się za pomocą specjalnych nożyczek chirurgicznych i może przyjmować dwa podstawowe kształty:
- Nacięcie pośrodkowe (midline) – jest wykonywane w linii prostej w kierunku odbytu. Łatwiej się goi, ale niesie większe ryzyko rozerwania tkanki aż do zwieracza odbytu.
- Nacięcie boczne (mediolateralne) – jest wykonywane pod kątem, co zmniejsza ryzyko pęknięcia odbytu, ale może powodować większy ból po porodzie i dłuższy czas gojenia.
Po narodzinach dziecka lekarz lub położna zszywa ranę za pomocą rozpuszczalnych szwów, które wchłaniają się w ciągu kilku tygodni. Proces zszywania trwa od kilku do kilkunastu minut.
Jakie są konsekwencje nacięcia krocza?
Chociaż nacięcie krocza może pomóc uniknąć niekontrolowanego rozerwania tkanek, niesie ze sobą pewne ryzyko. Po porodzie kobieta może odczuwać ból, napięcie w okolicach szwów oraz dyskomfort przy siadaniu i chodzeniu. Do najczęstszych powikłań należą:
- Infekcje rany – objawiające się zaczerwienieniem, bólem i wydzielaniem ropy.
- Problemy z nietrzymaniem moczu – osłabienie mięśni dna miednicy może prowadzić do trudności w kontroli pęcherza.
- Bliznowacenie tkanek – co może prowadzić do bólu przy współżyciu.
- Przedłużony czas gojenia – w niektórych przypadkach rana może goić się nawet kilka miesięcy.
Badania pokazują, że kobiety po epizjotomii mogą odczuwać ból w okolicy krocza nawet przez 3–6 miesięcy po porodzie. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić trudności w oddawaniu moczu lub stolca, jeśli nacięcie było głębokie i wpłynęło na zwieracze odbytu.
Jak dbać o ranę po nacięciu krocza?
Proces gojenia po epizjotomii trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Aby uniknąć powikłań, kobieta powinna przestrzegać kilku zasad pielęgnacji rany:
- Utrzymywanie higieny – delikatne mycie krocza ciepłą wodą i unikanie drażniących kosmetyków.
- Stosowanie chłodnych okładów – mogą zmniejszyć ból i opuchliznę.
- Noszenie luźnej bawełnianej bielizny – zapobiega otarciom i przyspiesza gojenie.
- Unikanie długiego siedzenia – można używać specjalnych poduszek poporodowych.
- Zachowanie ostrożności przy wypróżnianiu – stosowanie diety bogatej w błonnik i picie dużej ilości wody, aby uniknąć zaparć.
Jeśli rana zaczyna się sączyć, staje się bardzo bolesna lub pojawia się gorączka, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Jak uniknąć nacięcia krocza podczas porodu?
Nie ma gwarancji, że uda się uniknąć epizjotomii, ale istnieją metody, które mogą pomóc w zwiększeniu elastyczności tkanek:
- Masaż krocza – wykonywany od 34. tygodnia ciąży może zwiększyć elastyczność skóry.
- Ćwiczenia dna miednicy – pomagają wzmocnić mięśnie i przygotować je na poród.
- Odpowiednia pozycja porodowa – rodzenie w pozycji wertykalnej może zmniejszyć nacisk na krocze.
- Ciepłe kompresy na krocze w trakcie porodu – zmniejszają napięcie i ułatwiają rozciąganie tkanek.
Ważne jest, aby przed porodem omówić z lekarzem lub położną swoje preferencje dotyczące nacięcia krocza i możliwości jego uniknięcia.
Nacięcie krocza to procedura stosowana w określonych przypadkach, kiedy poród wymaga szybkiego zakończenia lub istnieje ryzyko poważnego pęknięcia tkanek. Zabieg przeprowadza się z użyciem znieczulenia, a rana zazwyczaj goi się w ciągu kilku tygodni. Chociaż epizjotomia może przynieść korzyści w niektórych sytuacjach, obecnie stosuje się ją rzadziej niż w przeszłości. Kobieta może podjąć kroki, aby zwiększyć elastyczność tkanek i zmniejszyć ryzyko konieczności interwencji chirurgicznej. Omów ten temat z lekarzem jeszcze przed porodem, aby być dobrze przygotowaną na każdą sytuację.